فصل پنجم «در ابتدا به اوضاع مرز و شهر خرمشهر»: در اواخر شهریور 1359 پرداخته شده و سپس به وضعیت نظامی و اقداماتی که به دنبال تحرکات مرزی عراق صورت گرفته، اشاره شده است. در ادامه ی این فصل با نگاهی کلی به عملیات و تحرکات مرزی عراق پس از پیروزی انقلاب و واکنش هایی که ارگانهای مسؤول جمهوری اسلامی به عمل آورده اند، پرداخته شده است. با توجه به تشدید اقدامات عراق در شهریور 1359، این مقطع اشاره شده است. در پایان این فصل طرح تهاجم و سازمان رژیم عراق در جنوب ارائه گردیده است.

فصل ششم: «در تصور اشغال آسان خرمشهر»: در آغاز به وضعیت روز 31 شهریور 1359 خرمشهر و چگونگی شروع هجوم سراسری دشمن در منطقه خرمشهر و آتش سنگینی که روی مردم بی دفاع شروع شد و واکنش مردم در برابر آن پرداخته شده است. در ادامه، نحوه ی هجوم زمینی و شروع تجاوز به مرز و سرزمین جمهوری اسلامی در منطقه خرمشهر، یگانهای متجاوز، محورهای تجاوز و چگونگی مقابله با آن طی سه روز اول هجوم تشریح شده است.

ادامه فصل زیر عنوان «آغاز مقاومت های اساسی» به شکل گیری و سازماندهی نیروهای مقاومت پرداخته شده است و سپس با اشاره محورهای هجوم، اقداماتی که در هر محور طی اولین هفته هجوم برای مقابله با دشمن صورت گرفت، تشریح شده است. در پایان فصل به شکست عراق در کسب یک پیروزی سریع و اعلام آتش بس از جانب این رژیم و واکنش جمهوری اسلامی در این مورد اشاره شده است.

فصل هفتم «اصلی شدن اشغال خرمشهر و تمرکز نیرو»: عنوان دارد که با توجه به شکست عراق در استراتژی اولیه خود مبنی بر اشغال سریع خوزستان، تمرکز قوا و توجه اصلی رژیم عراق به اشغال خرمشهر و آبادان جلب می شود و به این منظور یگان هایی از ارتش عراق مأموریت می یابند که سازمان آنها تشریح شده است. همین طور وضعیت مدافعین در آغاز مرحله دوم هجوم و مشکلات و کمبودهایی که دارند ذکر شده است.

در ادامه، مرحله دوم هجوم دشمن که در روز 7/7/1359 از دو محور پل نو و ساختمان های پیش ساخته و همچنین ادامه ی آن در روزهای هشتم و نهم مهر از سه محور بندر، دوربند و ساختمانهای پیش ساخته صورت می گیرد و چگونگی مقابله مدافعین با آن و عدم موفقیت دشمن در این حملات بیان شده است و اینکه روز دهم مهر ماه دشمن با هجوم سنگین قوای زرهی قصد یکسره کردن کار خرمشهر را داشت که با مقابله ی جانانه ی مدافعان، شکست سنگینی به دشمن وارد شد. در پایان فصل به نمونه ای از آثار اجرای آتش توپخانه روی محل استراحت مدافعین شهر اشاره شده است.

فصل هشتم «جنگ ده روزه پشت دروازه های خرمشهر»: در ابتدا به وضعیت ناامید کننده ی پشتیبانی و فرماندهی پرداخته شده است و همچنین اوضاع نیرو و سازماندهی تشریح می شود. سپس به عبور دشمن از کارون و بی توجهی به هشدارها اشاره می شود و در ادامه فصل روند حملات و درگیری هایی که طی روزهای 11 تا 21 مهر ماه پشت دروازه های خرمشهر و تلاش دشمن برای ورود به شهر و مقاومت مدافعان برای جلوگیری از آن صورت گرفت و سرانجام چگونگی کسب جا پایی در مدخل شهر توسط مهاجمان بیان می شود.

فصل نهم «دشمن در شهر خونین»: به چگونگی نفوذ دشمن در شهر پس از 22 روز تلاش و تحمل تلفات بسیار پرداخته شده است. همچنین وضعیت نیروهای خودی و بی توجهی به پشتیبانی اساسی خرمشهر و فرماندهی اتاق جنگ اشاره شده است. در ادامه نحوه پیشروی دشمن در شهر و محورهایی که به این منظور انتخاب کرده است، ذکر می شود. این فصل با تشریح جنگ شدید خیابانی و مقابله ی جانانه مدافعان خرمشهر در روز 24 مهر با مهاجمان که از خرمشهر، خونین شهر ساختند و مانع از سقوط حتمی شهر شدند، پایان می پذیرد.

فصل دهم «تهاجم نهایی و اشغال خونین شهر»: در ابتدا به چگونگی ادامه مقاومت مدافعان و جنگ خانه به خانه برای جلوگیری از سقوط خونین شهر اشاره شده است. سپس به وضعیت بحرانی پشتیبانی با توجه به قرار گرفتن مسجد جامع در تیررس و زیر آتش دشمن و تلاش برای جلوگیری از دستیابی دشمن به آن تشریح شده است. در ادامه فصل به طرح ریزی دشمن برای هجوم نهایی و اشغال خونین شهر، وضعیت قوای خودی و دشمن قبل از این هجوم و اقدام دشمن برای آغاز هجوم نهایی و علت توقف یا تأخیر سه روزه ی آن پرداخته شده است.

هجوم نهایی دشمن با یگان های مجهز، تازه نفس و با پشتیانی قوی در محورهای متعدد در بامداد روز دوم آبان به اجرا در آمد و اندک مدافعان باقی مانده خرمشهر با تمام توان به مقابله برخاستند، اما سرانجام با تسلط دشمن بر تنها مسیر باقی مانده (پل کارون) و دستور به بازماندگان این حماسه عظیم برای تخلیه شهر، خونین شهر به اشغال دشمن درآمد که فصل دهم به این ترتیب پایان می یابد.

«خرمشهر در جنگ طولانی» به قلم «مهدی انصاری»، «محمد درودیان» و «هادی نخعی»  در 528 صفحه تنظیم و توسط «مرکز مطالعات و تحقیق جنگ» در 2000 نسخه منتشر شده است.